In Melsele (Beveren) ontwikkelt POM Oost-Vlaanderen een glastuinbouwzone. Deze cluster is bedoeld voor glastuinbouwbedrijven die bereid zijn om in een verregaand samenwerkingsverband te stappen. Naast 31 hectare netto glasoppervlakte, wordt ook een aansluitende landbouwaanverwante zone van 7 hectare gerealiseerd. Dit is voorbehouden voor bedrijven met een activiteit die aan glastuinbouw verwant is zoals toelevering, verwerking of logistiek. De zone voorziet in alle noodzakelijke nutsinfrastructuur met een onderling warmtenetwerk.

Om dit intern energienetwerk te realiseren werd gekozen voor een structuur waarbij de gronden verpacht worden door POM Oost-Vlaanderen. De pachters van de teeltgronden richten samen een nieuw bedrijf op en voorzien elkaar via warmtekrachtkoppelingen van warmte, elektriciteit en CO2 via contracten met dit opgerichte bedrijf. Het samenwerkingsverband zal bovendien (deels) instaan voor de aanleg en het onderhoud van het terrein en de ingebouwde nutsstructuren. Ook de bedrijven van de para-agrarische zone zullen uitgenodigd worden om klant te worden bij dit nieuwe bedrijf.

In latere instantie wordt nagegaan wat de mogelijkheden zijn van energielevering naar de buurt, bijvoorbeeld via mobiele warmte.

Samen Klimaatactief, een initiatief van Stad Antwerpen en de ondernemerswereld, is inmiddels in heel Vlaanderen actief. De stad wil met dit project de CO2-uitstoot door de lichte industrie en de tertiaire sector (kantoren, winkels, zorg) verminderen, zoals vastgelegd in het Burgemeestersconvenant. 

In opdracht van Stad  Antwerpen werd een website gebouwd met laagdrempelige energie-efficiëntiemaatregelen met daaraan een marktplaats gekoppeld. Op die gesloten en onafhankelijke marktplaats kunnen kantoren, winkels, zorg-  en lichte industrie hun interesse voor energiezuinige producten, diensten of projecten gratis melden. Die aanvragen worden meteen automatisch doorgestuurd naar aanbiedende ondernemingen, die zich bij Samen Klimaatactief als partner geregistreerd hebben en daardoor het platform ondersteunen.

Daarenboven krijgen de aanbiedende bedrijven ondersteuning en een volledig jaar visibiliteit op de website, sociale media, nieuwsbrief en events.

Steeds meer ondernemingen uit heel Vlaanderen maken hun aanvragen voor energie- en renovatieprojecten via dit platform kenbaar. Aan aanbiederszijde groeit het aantal partners ook gestaag. 

Diverse steden en andere overheden en organisaties hebben reeds formeel beslist om deel te nemen (o.a. Stad Gent, Provincie Antwerpen, Fevia, Horeca Vlaanderen, VVSG). Andere samenwerkingen zitten in de pijplijn. Via Samen Klimaatactief kunnen ze de lokale klimaatplannen omzetten in concrete acties voor de ondernemingen op hun grondgebied. 

Neem gerust een kijkje op de website van Samen Klimaatactief!

In opdracht van de stad Antwerpen, gemeenten Schoten en Wijnegem en met de steun van het Agentschap Innoveren & Ondernemen heeft het team POSAD-ARCADIS-3E-One Architecture uitgebreid onderzoek gedaan naar de mogelijkheden om tot een duurzame herinrichting van de bedrijvenzone Albertkanaal te komen. Er is niet alleen breed gekeken naar mogelijke projecten in het gebied, maar er zijn ook een aantal concrete projectplannen uitgewerkt voor implementatie van duurzame maatregelen in het projectgebied. Tevens is er in het kader van een bredere visie op de duurzame toekomst van de bedrijvenzone Albertkanaal gekeken naar het bestendigen van duurzame netwerken. Hierbij zijn de mogelijkheden onderzocht voor opschaling en replicatie van beloftevolle concepten.

Dit onderzoek kent een deel waarin met betrokken stakeholders is gewerkt rond uitvoerbare acties en een bredere visie op de duurzame bedrijvenzone Albertkanaal. De studie past ook in de ambitie voor doorgedreven en consequente integratie van klimaataspecten in het ruimtelijk beleid, zoals omschreven in het Klimaatplan Antwerpen. De onderzoeksopdracht heeft de doelstelling om concreet uitvoerbare projectplannen uit te werken binnen het kader van een bredere visie. Om tot ontrafeling van potentiële projecten voor verbetering in de verduurzaming van de bedrijvenzone te komen is een methodiek ontwikkeld die uitgaat van de vier grootheden welke de balans bepalen in de verduurzaming van het gebied: watervraag, waterovervloed, energievraag en energie-aanbod. Uit een groter aantal van potentiële projecten zijn vier concepten voor verduurzaming van de bedrijvenzone verder uitgewerkt in plannen van aanpak met sluitende businesscases.

Het rapport presenteert de resultaten van een onderzoek dat deze opdracht in de volle breedte heeft benaderd. De studie laat zien waar de mogelijkheden liggen voor verduurzaming van het gebied, maar maakt ook inzichtelijk welke hindernissen dienen genomen te worden om tot een succesvolle transformatie van het gebied te komen en wat hierbij de rolverdeling kan zijn tussen bedrijfsleven en overheid.

In het kader van het Europese project Eco2Profit (zie ook Projecten) heeft POM Limburg een haalbaarheidsonderzoek laten uitvoeren naar energiebesparing door de valorisatie van restwarmte via een collectieve infrastructuur in en om de bedrijventerreinen Genk-Zuid en Ravenhout.

Het voorwerp van de haalbaarheidsstudie omvatte: 
1. opmaak warmtekaarten Genk-Zuid en Ravenshout 
2. onderzoek economische opportuniteit warmtenetten in periode 2012-24 (diverse scenario’s inzake lokale ontwikkeling incl.huisvesting kunnen hierbij beschouwd worden)
3. onderzoek financiële, technische en juridische haalbaarheid
4. uitwerken representatieve casestudies koppeling economische agenten van vraag- en aanbodzijde aan warmtenetten
5. gebiedsafbakening

De opmaak van een warmtekaart omvat een inventaris van relevante warmteoverschotten en warmtebehoeften op het bedrijventerrein Genk-Zuid en de verwerking van deze gegevens. Uit de warmtekaart kan afgeleid worden welke activiteiten en profielen complementair zijn aan elkaar. Voor beide gebieden werden enquêtes uitgevoerd en interviews afgenomen om zo de warmtebehoefte en het warmteoverschot in kaart te brengen.

De kaarten voor beide gebieden kunt u hieronder raadplegen. Voor elk gebied werden 3 cases technisch, economisch en juridisch uitgewerkt om de haalbaarheid van de aanleg van een warmtenet in kaart te brengen.
Het onderzoek hield in dat de organisatiestructuur van het warmtebedrijf op poten werd gezet. Hiervoor werden gesprekken gevoerd met alle relevante actoren in het speelveld (overheden, DNB, energieleveranciers, financierders). Zo verkreeg men een goed zicht op rolverdeling en de voorwaarden van deze actoren. Momenteel wordt het traject van de realisatie van een warmtenet op het industrieterrein Ravenshout verder onderzocht.

Een eco-efficiënt bedrijventerrein is een terrein waar via samenwerking tussen bedrijven onderling en met overheden veranderingen in bedrijfsprocessen en in de inrichting van het terrein gerealiseerd worden. Deze zijn gericht op het verbeteren van het (bedrijfs)economisch resultaat, de vermindering van de milieubelasting en het efficiënter gebruik van energie, water, materiaal en de ruimte.

Eco-efficiënte bedrijfsprocessen kunnen onder meer gerealiseerd worden via:

• uitwisseling van energie, materiaal (grondstoffen/afval) en water
• gezamenlijk gebruik van nutsvoorzieningen en bedrijfsfuncties
• combinatie van vervoer van goederen en/of personen
• gemeenschappelijke inzameling en afvoer van afvalstoffen
• ...

Een eco-efficiënte terreininrichting kan voortvloeien uit:

• intensiever gebruik van de ruimte
• nutsvoorzieningen met een hoog rendement
• multimodaal transport en/of hoogwaardig openbaar vervoer
• gemeenschappelijke bedrijfsgerichte voorzieningen en diensten
• ...

Een eco-efficiënt bedrijf is onderdeel van een eco-efficiënt bedrijventerrein en is een bedrijf dat minder energie, water en materiaal gebruikt om dezelfde hoeveelheid product te maken waardoor de kosten dalen en het bedrijf competitiever wordt. Zo'n bedrijf gaat m.a.w. op zoek naar winst voor het milieu (minder energie, minder water, minder materiaal) én naar winst voor het bedrijf (minder kosten en competitiever).

NOLIMIT staat voor “Noord-Limburgse Industriële Transacties”. Het is een studie (2016) in opdracht van POM Limburg die naar nieuwe samenwerkingen tussen de bedrijven op en rond het Nolimpark (Overpelt) zocht.

In de studie werden de kansen onderzocht voor industriële symbiose op vlak van materiaalstromen, capaciteitsoverschotten en warmteuitwisseling. Directe uitwisseling van restwarmte en materiaalstromen biedt mooie economische en ecologische kansen op een lokaal niveau. Spijtig genoeg blijven veel van deze kansen onbenut. Veel bedrijven hebben een beperkt zicht op de waardeketen waarvan ze deel uitmaken omdat hun aandacht voornamelijk uit gaat naar klanten en leveranciers.

De daaropvolgende schakels in de keten zijn minder bekend. Over wat er zich afspeelt binnen andere bedrijven in de regio, of zelfs hetzelfde bedrijventerrein, tast men in het duister. De verantwoordelijkheid, tijd en middelen voor een gedegen studie over de industriële activiteiten die plaatsvinden in de omgeving en welke kansen tot samenwerking daarin bestaan, zijn helemaal niet aan de orde in een normale bedrijfsvoering, noch binnen een ondernemersclub. Bovendien is het bij aanvang van zo’n studie alleen maar duidelijk wie de kosten zal dragen maar niet wie er uiteindelijk de vruchten van zal plukken. POM Limburg wilde met NOLIMIT deze patstelling doorbreken.

De NOLIMIT studie bracht de overschotten en interesses van materialen, energie en capaciteit bij deelnemende bedrijven in kaart. Volgende mogelijkheden kwamen tijdens het onderzoek naar boven:

• valorisatiemogelijkheden van grote hoeveelheden houtachtige reststromen
• inzet van restwarmte, al dan niet in combinatie met warmte uit biomassa
• samenwerken in de voorbehandeling van metalen voor oppervlaktebewerkingen
• valorisatiemogelijkheden voor thermohardende polymeren
• brede kansen voor het gehele bedrijventerrein zoals het bundelen van transportactiviteiten en LNG

Omdat de inhoud van dit onderzoek nog onontgonnen terrein is en door de aanwezigheid van grote aantallen bedrijven en bedrijvenclusters, zijn er naast bovenstaande kansen nog tal van andere mogelijkheden die in samenwerkingsverbanden aan bod kunnen komen. De Industriegroep Overpelt zal daarom bepaalde kansen verder uitwerken om te komen tot concrete samenwerkingsvormen.

De studie NOLIMIT werd mogelijk gemaakt dankzij de steun van het Agentschap Innoveren & Ondernemen, de Intercommunale Nolimpark en de Industriegroep Overpelt. De volledige studie kan u onderaan downloaden.

POM Limburg heeft voor de stad Beringen, inclusief het volledige bedrijventerrein Ravenshout, een visiedocument en globaal inrichtingsplan laten opmaken voor de optimale benutting van windenergie op de Beringse bedrijventerreinen. Het inrichtingsplan geeft een mogelijke optimale plaatsing weer van windenergie op de 7 industriezones die Beringen rijk is. Hieruit blijkt dat daar een potentieel ligt voor 38 windturbines verdeeld over 5 industriezones.

De windstudie Beringen, die kadert in het Europese Interreg IV project Eco2Profit, werd uitgevoerd door het studiebureau Encon. In dit project onderzochten Vlaamse en Nederlandse provinciale ontwikkelingsmaatschappijen acties die een bijdrage leveren aan het verminderen van de uitstoot van broeikasgassen op bedrijventerreinen in de grensregio Vlaanderen – Nederland. Deze acties zijn er vooral op gericht om bedrijven te stimuleren om CO2-reducerende maatregelen te nemen, de mogelijkheden tot samenwerken optimaal te benutten, invulling te geven aan het begrip CO2-neutraliteit en de lokale productie van groene stroom op bedrijventerreinen te stimuleren.

Stichting Bedrijventerreinen Energiepositief (BE+) is bij 250 van de 3500 bedrijventerreinen in Nederland op zoek naar een lokale partner, meestal een parkmanager of bedrijventerreinvereniging die de deelnemende bedrijven zoveel mogelijk zorg uit handen neemt. Deze lokale partner fungeert als ambassadeur, waarmee BE+ kijkt wat het consortium voor het bedrijventerrein kan betekenen.

Ondernemers op een bedrijventerrein kunnen via een tool de mogelijkheden tot besparing en de te nemen maatregelen onderzoeken. Op die manier wordt voor een volledig bedrijventerrein in kaart gebracht hoeveel energie kan bespaard worden. Ondernemers die willen investeren in energiebesparende maatregelen in hun bedrijf verenigen zich in een lokale organisatie die de nodige financieringen verkrijgt via het Duurzame Investeringsregelingsfonds (DIR-fonds), dat voor BE+ is opgezet. Door deze vorm van financieren heeft het nemen van energiemaatregelen geen invloed op de cashflow van de deelnemende bedrijven en gaat het niet ten koste van investeringen in het primaire proces.

https://www.ensoc.nl/nieuws/be-wil-250-bedrijventerreinen-in-5-jaar-verduurzamen

Collectief inkopen van energie is één van de manieren om besparingen te bereiken voor de bedrijven op een bedrijventerrein. In deze bijlage wordt uitgebreid ingegaan op de wijze waarop een project rond het inkopen van energie kan worden vormgegeven. In het merendeel van de gevallen, wordt het initiatief om te starten met het collectief inkopen van energie genomen door een bedrijvenvereniging. Door middel van een interessepeiling kan worden nagegaan of er voldoende draagvlak is om tot een verdere invulling van het project te komen.